Value Based Healthcare in ziekenhuizen

Value Based Healthcare is op dit moment een zeer actueel thema in de zorg. In de basis gaat dit over het maximaliseren van de waarde voor de patiënt. Michael Porter lanceerde in 2016 het concept voor Value Based Healthcare. Ik vind het een fijne denkoefening en zeker ook een goed streven. Maar praktisch onmogelijk in de grootte en complexiteit van ons maatschappelijke systeem anno 2018. Toch komen we wel dichterbij door beter inzicht in de zorgprocessen. In deze blog lees je over mijn ervaringen en de eerste stappen die jij kunt zetten.

Hoe bepaal je de waarde van zorg?

Stel je eens voor dat een patiënt met een versleten heup het eens moet worden met de arts over de waardering van een succesvolle heupoperatie. Hoeveel is dat waard? Tien goede maaltijden? Vijfentwintig appelbomen? En welke financiële vergoeding staat hier tegenover?

Gelukkig helpen overheid, verzekeraars en ziekenhuizen hierin met prijsafspraken en vergoedingen voor zorgproducten. Als iedere patiënt dit zelf zou moeten uitonderhandelen met zijn arts, zouden we onze maatschappelijke vooruitgang van de afgelopen paar honderd jaar niet gebruiken. Echter nog steeds blijft binnen zo’n prijskader van de overheid de variatie van de te waarderen diensten groot. Daarmee bedoel ik dus ‘waarde’ in de ruime zin van het woord niet alleen het financiële aspect.

Stel je eens voor dat de arts nul empathie toont en de patiënt extreme angsten aanjaagt tijdens de contactmomenten. Wat voor impact zou dit hebben op de kwaliteit van leven van de patiënt? Of als de arts geen onderdeel uitmaakt van een goede samenwerking met de planners, waardoor de OK datum anderhalve week van te voren wordt gecanceld en twee weken wordt verschoven naar de week waarin de patiënt een vakantie geboekt heeft? Deze nuances zijn moeilijk te vangen, zelfs al ben je koploper in Value Based Healthcare.

De waarde van zorg meten

Maar toch ontwikkelt de zorg in ons land zich wel op het vlak van Value Based Healthcare. Na een waardevolle ‘aftrap’ in 2006 van bedrijfskundige Michael Porter met zijn boek over Value Based Healthcare zijn er steeds meer zorginstellingen die beter de waardelevering meten uit feedback van de patiënten met PREMs en PROMs. Voorbeelden van dit soort zorginstellingen zijn Catharina Ziekenhuis, Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis, St. Antonius Ziekenhuis, Santeon. Echter de leercyclus van ziekenhuizen hierin valt tegen door een gebrek aan de relatie met de zorgprocessen / zorgpaden. Als patiënten je slecht waarderen op ‘afspraken en planning’, waar in het proces is dit dan misgegaan? Dit inzicht ontbreekt vaak.

Hoe vaak komt het voor dat MRI afspraken herpland worden? Dit komt dan bijvoorbeeld doordat de planners van de afdeling Radiologie geen inzicht hebben in de afspraken die door de planners van de afdeling Polikliniek worden gepland? En hoe vaak gebeurt het dat de arts aan de patiënt aangeeft dat de vervolgafspraak over twee weken moet plaatsvinden. Tijdens het consult lijkt er ruimte te zijn in de agenda maar vervolgens de planner, die de rol heeft om hier uitspraken over te doen, pas drie weken later een afspraak plant?

Hoe begin je met Value Based Healthcare?

Door de complexiteit van de samenwerkingen vanuit verschillende rollen binnen ziekenhuizen is het moeilijk om echt geïntegreerde waarde-gedreven zorg te leveren, het uiteindelijke doel van Value Based Healthcare. Te meer in een cultuur waarin het als arts normaal is om je politieke spierballen in te moeten zetten en je te verordonneren dat deze patiënt met hoge urgentie en prioriteit er tussendoor geduwd moet worden. Wanneer dit plaatsvindt zonder dat er vanuit inzicht in de processen gediscussieerd kan worden, dan blijft verbetering uit. Terwijl artsen, planners, en vele anderen heel goed weten wat waardevol voor de patiënten is.

Waarom blijft die verbetering uit? Veranderen kost namelijk tijd. Tijd die er bijna niet is, omdat iedereen continu bezig is met het oplossen van ad-hoc problemen. En omdat iedereen in vergaderingen wordt belast met hetzelfde onderwerp als vorig jaar, zonder dat er wat met je input is gedaan. Dan is het als arts fijner om nu het scalpel in je handen te pakken en wél het gevoel te hebben dat je vandaag waarde geleverd hebt. Of om als planner maar gewoon het lijstje af te lopen met de patiënten die dat systeem je wél toont.

Die verbetering behoeft vertrouwen. Vertrouwen dat deze dienstenlevering in grote mate planbaar is. En dat plannen een specialisme is, net als het uitvoeren van een ingewikkelde medische handeling. Om echt aan de slag te gaan met Value Based Healthcare heb je teamwork en discipline nodig. De discipline om als team de zorgvraag te willen begrijpen. Het maken van afspraken over een heldere taakverdeling en vooral het begrip en een verbinding met elkaar om je aan deze afspraken te houden en fouten te durven en willen zien en ervan te leren.

Eerste stap naar Value Based Healthcare

Met mijn collega’s begin ik in zulke ziekenhuizen met de eerste stap: inzicht. Ik zorg dat arts en planner hetzelfde inzicht krijgt in de stroom aan patiënten die ze samen bedienen. Ik zorg dat managers en uitvoerenden hetzelfde inzicht krijgen in de ingezette capaciteit. En ik zorg dat ze vanuit hetzelfde plan acteren. Met realtime informatie en krachtige tooling. Dat blijkt enorm krachtig te werken. Zie het als een Kaizen / brown paper sessie uit de Leanfilosofie. Maar dan sneller, geautomatiseerd en visueler. De data doet het werk in een krachtige visualisatie en helpt zo voor een gezamenlijk gedeeld beeld van de werkelijkheid. Artsen, planners en andere actoren in het primair proces zien ineens hun dagelijkse struggeling terug, kunnen over dezelfde feiten praten en zijn daarna sterk gemotiveerd voor verbetering.

Logistieke procesinnovatie – SKIPR

Als je zelf wil ervaren hoe je stappen richting Value Based Healthcare kunt zetten, schrijf je dan in voor de Skipr workshop ‘Patiëntstromen inzichtelijk maken’ tijdens het Skipr congres ‘Logistieke Procesinnovatie’ op 12 oktober in het Spoorwegmuseum in Utrecht. Of neem contact op zodat we er verder over kunnen praten. Hopelijk zie ik je in Utrecht!